بازخوانی پرونده توسعه فناوری فضایی-۳،
خدماتی كه می تواند فضا را به زندگی مردم پیوند بزند
به گزارش می هاست به اعتقاد محققان حوزه فضایی برای توسعه کسب و کارهای فضا پایه احتیاج به اشتراک گذاری ˮتصاویر ماهواره ایˮ، تعیین موقعیتˮ و ˮ اطلاعات مکانیˮ داریم که در این حوزه کشور بیشتر با مشکلات غیر فنی مانند موضوعات فرهنگی مواجه می باشد.
به گزارش می هاست به نقل از ایسنا، کسب و کارهای فضاپایه، استارتاپ هایی در رابطه با صنایع فضایی هستند که گستره این کسب و کارها از تولید و پرتاب ماهواره تا عرضه خدمات گردشگری فضایی، اینترنت ماهواره ای و پایش کره زمین با استفاده از سنجش از دور را شامل می شود.
بر مبنای آمارهای جهانی زنجیره ارزش صنعت فضایی در سال ۲۰۱۸ میلادی ۳۵۰ میلیارد دلار گردش مالی داشته است که از این رقم تنها ۳ درصد در ارتباط با صنایع بالادست یعنی ساخت و پرتاب ماهواره بوده و ۹۷ درصد آن در بخش صنایع پایین دستی فضا شامل عرضه خدمات و محصولات ماهواره ای هزینه شده است.
حوزه فضایی به این دسته ها تقسیم می شوند:
حوزه فضایی کاربردها بالا دستی طراحان و سازندگان تجهیزات فضایی تجمیع کننده یا تأمین کننده سیستم کامل ماهواره طراحان و سازندگان قطعات، تجهیزات و زیر سیستم های فضایی تولید کننده یا تجمیع کننده زیر ساخت تست، تجمیع و مونتاژ پرتاب و عرضه دهنده خدمات پرتاب تولید کننده یا تأمین کننده ایستگاه های زمینی و مراکز کنترل میان دستی اپراتورهای سیستم های زمینی و فضایی اپراتور سیستم ماهواره اپراتور خدمات پرتاب ایستگاه زمینی و مرکز کنترل اپراتور بهره بردار(سنجشی- ناوبری و مخابرات) طراحان و سازندگان و تأمین کنندگان تجهیزات میان دستی تجهیزات مخابراتی تجهیزات ناوبری پایین دستی خدمات مشاهده زمین کشاورزی و بیمه نفت و گاز انرژی مدیریت بحران محیط زیست هواشناسی پایش تغییرات اقیانوس ها و حوزه آبخیز معادن و منابع طبیعی مدیریت شهری و برون شهری خدمات مخابراتی شامل تلویزیون، تلفن، پهنای باند، اینترنت، اینترنت اشیاء حمل و نقل دریایی، ریلی، جاده ای و هوایی خدمات مکان محور، استفاده مستقیم از جی پی اس یا تجهیزات اولویت های توسعه کسب و کار فضاپایه شامل حوزه های "کشاورزی و بیمه"، "نیرو، انرژی های تجدید پذیر و مدیریت منابع آبی"، "خدمات شهری و روستایی"، "صنایع نفت و گاز" و "سرریز" فناوری است که ۲۰ درصد از شرکتهای بوجود آمده در حوزه کسب و کارهای فضا پایه استارتاپ، ۶۴ درصد دانش بنیان و ۱۶ درصد غیر دانش بنیان هستند.
این شرکت ها در حوزه های "خدمات ناوبری ماهواره ای"، "خدمات مخابراتی ماهواره ای"، "خدمات سنجش از دور"، "تجهیزات مخابراتی"، "تجهیزات کنترلی"، "تجهیزات و قطعات الکترونیکی" و "نرم افزارها و شبیه سازها" فعال می باشند. که خدمات هر یک از این حوزه ها به این شرح است:
حوزه خدمات بخش انرژی پیشبینی الگوهای هوا برای افزایش راندمان پایش تجهیزات جانمایی خطوط نیرو اطمینان از امنیت نیروی کار تولید نقشه زیست محیطی منطقه شناسایی مناطق جدید انرژی خدمات شهری و روستایی پایش آلودگی هوا تولید نقشه های دو و سه بعدی مدیریت ترافیک ارتباط سرویسهای اورژانس برنامه ریزی شهری پایش سلامت درختان ناوبری و موقعیت یابی پایش کشاورزی پیشبینی هوا تولید نقشه زمین مدیریت منابع آبی تخمین بازده محصول پایش مراحل رشد مدیریت سلامت محصول مدیریت خاک پایش و پیشبینی آفات پایش تغییرات و کاربردی زمین هدایت تجهیزات خودکار مسیریابی موقعیت یابی دقیق شناسایی راه های فرار کمک به ترکیب روش های مختلف سفر اینترنت در مسافرت هوایی برقراری ارتباط با مراکز اورژانس عدم آشنایی به فنون بازاریابی و تجاری سازی، عدم ثبات تیم های دانشجویی و عدم تمایل سرمایه گذاران بخش خصوصی همچون چالش های توسعه کسب و کارهای فضا پایه به حساب می آید و این در شرایطی است که محققان این حوزه معتقدند به علت توسعه استفاده از گوشیهای هوشمند و دانش فضایی در عموم مردم می توان انتظار داشت که با توسعه زیر ساخت ها کسب و کارهای فضا پایه در کشور رونق بگیرد، هر چند که امروزه بعضی از دستاوردهای شرکتهای دانش بنیان در حوزه فضا را در زندگی روزمره استفاده می نماییم.
خدماتی که فضا در وقوع سیل به کشور عرضه کرد
دکتر سعید صمیمی، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در گفتگو با ایسنا با اشاره به کاربردی شدن داده های فضایی در کشور، یکی از این حوزه ها را در زمینه تعیین خسارت وارد شده به مزارع کشاورزی دانست و اظهار نمود: به منظور تعیین خسارت وارد شده به مزارع کشاورزی ناشی از سیل، همکاریهای نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی داشتیم، به گونه ای که در استان های سیل زده با هماهنگی مدیران استانی، تعیین خسارت با استفاده از نقشه های فضایی انجام شد.
صمیمی، پایش محصولات راهبردی کشاورزی مانند "گندم"، "برنج"، "جو" و "کلزا" را از دیگر اقدامات این پژوهشگاه نام برد و خاطرنشان کرد: علاوه بر آن در زمینه آمایش سرزمینی که یکی از موضوعات کلیدی کشور است و همینطور تغییر کاربری اراضی کشاورزی همکاری هایی با سازمان برنامه و بودجه داریم.
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، راه اندازی کارخانه نوآوری را از دیگر اقدامات این پژوهشگاه در زمینه توسعه کسب و کارهای فضا پایه ذکر کرد و خاطرنشان کرد: کارخانه نوآوری محلی است که فضای فعالیت در اختیار استارتاپ ها قرار می دهد و بر این اساس پژوهشگاه فضایی ایران به منظور تکمیل فعالیتهای خود در توسعه فناوری های بومی فضایی، تمرکز ویژه ای بر روی کسب وکارهای فضا پایه داشته و تابحال خدمات بسیار خوبی به دستگاههای کشور نظیر وزارت جهاد کشاورزی، نیرو و سازمان برنامه و بودجه عرضه کرده است.
وی افزود: هم اکنون تصمیم داریم در منطقه نوآوری دانشگاه شریف ساختمانی را برای استقرار استارتاپ های فارغ التحصیل و آماده ورود به بازار، تخصیص دهیم. این مکان و شرکتهای مستقر در آن در کنار تجربیات ارزشمندی که متخصصان پژوهشگاه در حوزه هایی مانند آشنایی با بازار دارند، مجموعه ای کامل را در اختیار بخش های فضایی کشور قرار خواهد داد تا بتوانیم با توسعه خدمات فضاپایه، زمینه را برای اثرگذاری فعالیتهای فضایی در رشد اقتصادی کشور فراهم نماییم.
آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم از کاربردهای دیگر فناوری فضایی سخن به بیان می آورد و می گوید: برای مثال با استفاده از تصاویر ماهواره ای، ۷۰ هکتار زمین که اقدام به کشت خشخاش می کردند، در کشور از راه این تصاویر کشف شد.
توسعه دولت الکترونیک مکان محور لزوم کشور
دکتر یاسر ابراهیمیان، رئیس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفتگو با ایسنا ژئوماتیک را بخشی از کسب و کارهای فضا پایه دانست و اضافه کرد: این حوزه با نام سنجش از دور شناخته می شود؛ یعنی ماهواره هایی که به صورت منظم و شبانه روزی از تمام نقاط زمین تصویربرداری می کنند و با پردازش این تصاویر می توان در زمینه پایش خشکسالی، آتش سوزی، شناسایی پهنه های آبی، سنجش سلامت کشاورزی و پایش معادن بهره برد.
وی ضمن اشاره به وقوع سیل در سال گذشته، اظهار نمود: کسب و کارهای دانش بنیان فعال در حوزه سنجش از دور همدلی خوبی میان آنها بوجود آمده و دستاوردهای خوبی در زمینه پایش سیل و پهنه های آبی به سازمان فضایی، امداد و نجات، استانداری و فرمانداری ها عرضه کردند و می توان گفت آغاز فعالیت شرکتهای دانش بنیان فضا پایه از سال قبل بوده است.
ابراهیمیان افزود: در آن زمان احتیاج به استفاده از فناوی های فضایی در بین مسئولان احساس شد و پس از عرضه دستاوردهای دانش بنیان از جانب این شرکت ها، نهادهای مرتبط متوجه شدند که باید به این مورد بها داده شود.
رئیس پروژه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته، علم ژئو را تلفیقی از دانش نقشه برداری مکان محور و انفورماتیک دانست و افزود: هم اکنون ۱۰۰ شرکت دانش بنیان در حوزه ژئوماتیک فعال شدند که فعالیت آنها در حوزه های فناوری چون GIS و سنجش از دور، فتوگرامتری، ژئودزی، هیدروگرافی که همه آنها نقشه و اطلاعات مکانی است.
وی مشاهدات GPS، ابر نقطه ای لیزر اسکن و تصاویر هوایی و غیره را جزو اطلاعات مکانی محور دانست و تصریح کرد: از آنجایی که یکی از وظایف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، توسعه فناوری های راهبردی است، این حوزه در ۳ تا ۴ سال گذشته رشد خوبی داشته است؛ ازاین رو حوزه ژئوماتیک از سال ۱۳۹۷ بعنوان یکی از فناوری های راهبردی در این معاونت به تصویب رسید و گروه ژئوماتیک تاسیس شد.
ابراهیمیان با اشاره به اینکه علاوه بر ایجاد ۱۰۰ شرکت دانش بنیان در این عرصه، ۱۰۰ استارتاپ و ۲ شتابدهنده در این حوزه به راه افتاده است، تصریح کرد: علاوه بر آن یک مرکز نوآوری در این عرصه بوجود آمده است و به جهت اینکه حوزه ژئوماتیک را ساماندهی نماییم، ۲ سند بالادستی را در دست تصویب داریم.
وی یکی از این اسناد را "سند راهبردی ژئوماتیک" دانست که در شورایعالی انقلاب فرهنگی مراحل تصویب را طی می کند و دیگری را "قانون جامع ژئوماتیک" ذکر کرد که در مجلس شورای اسلامی از دو هفته قبل اعلام وصول شده است و مراحل اداری خویش را طی می کند.
ابراهیمیان با اشاره به اینکه علم ژئوماتیک در کشور جوان است و در مراجع قانونگذاری کشور به رسمیت شناخته می شود، اظهار داشت: امیدواریم در سال ۱۴۰۰ بتوانیم اسناد بالادستی این حوزه دانش بنیان را ابلاغ نماییم.
رئیس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته با تکیه بر اینکه شعار دولت آینده می تواند "الکترونیک مکان محور" باشد، در اینباره توضیح داد: از دهه ۱۳۷۰ مبحث دولت الکترونیک عنوان شد، به این معنا که کاغذ بازیها حفظ و به جای آن کامپیوتر، IT و اتوماسیون جایگزین آن شود و هم اکنون دنیا از ۱۰ سال قبل به سمت "دولت الکترونیک مکان محور" حرکت کرده است و یکی از برنامه های ما ترسیم نقشه راه دولت الکترونیک مکان محور در سال ۱۴۰۰ است.
دسترس پذیر بودن خدمات فضایی
وی توسعه کسب و کارهایی چون اسنپ و تپسی را بر پایه خدمات فضایی دانست و اظهار داشت: برای توسعه این کسب و کارها با استفاده از خدمات ماهواره ای تعیین مکانی صورت می گیرد، علاوه بر آن از فناوری GIS برای تعیین نقشه ها و مسیریابی و فتوگرامتری بهره برداری شده است.
ابراهیمیان با تکیه بر اینکه امروزه کاربرد فناوی های فضایی در زندگی روزمره ما وارد شده، بگونه ای که امروزه کسی به دیگری آدرس نمی دهد، اظهار داشت: هم اکنون با ارسال لوکیشن، در کوتاهترین زمان و مسیر به آدرس مورد نظر می رسیم و این همان فناوری ژئوماتیک است.
این محقق حوزه ژئوماتیک، توسعه کسب و کارهای فضا پایه را از دیگر مزایای توسعه این فناوری در کشور دانست و خاطرنشان کرد: این فناوری به غیر از حوزه های مسیریابی در همه حوزه های کسب و کار کاربرد دارد، بعنوان نمونه شرکتهای فعال در حوزه توزیع محصولات، می توانند با دریافت سفارشات، در کوتاه ترین مسیر، خدمات خویش را به مشتریان عرضه کنند.
وی پخش فرآورده های نفتی، مدیریت خودرو های حمل زباله، مکان یابی برای استقرار صنایع را از دیگر کاربردهای ژئوماتیک نام برد و اظهار نمود: یکی از علل آلودگی هوا، استقرار صنایع در مکان های نامناسب و یکی از علل چالش های مسکن مهر راه اندازی آنها در مناطق نامناسب است و اینکه سازه ها بر اثر زلزله فرو می ریزند، به علت راه اندازی آنها بر روی گسل است.
ابراهیمیان تصریح کرد: این علل نشان از اهمیت اطلاعات مکان محور و مکان یابی دارد و متناسب با هر یک از این حوزه ها می توان کسب و کارهای فضا پایه ایجاد کرد و زیر ساخت های آن با استفاده گسترده از گوشیهای هوشمند و توانمندی مردم در خواندن نقشه ها هم در کشور فراهم گشته است.
کاربردهای تخصصی فضا
رئیس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته با اشاره به اینکه فناروی های فضایی علاوه بر کاربردهای عمومی، دارای کاربردهای تخصصی هم هست، اظهار داشت: سازمان هایی مانند زمین شناسی و اکتشافات معدنی، هواشناسی، محیط زیست و مدیریت بحران به شکلی به خدمات فضاپایه نیازمند هستند.
وی ضمن اشاره به کاربردهای فناوری های فضاپایه در حوزه های مختلف، با تکیه بر اینکه کاربرد این فناوری تحولات عظیمی را به دنبال دارد، تصریح کرد: این در شرایطی است که مقاومت هایی برای کاربرد این فناوری وجود دارد و ادعا می کنند که با توسعه فناوری های مبتنی بر ماهواره، کسب و کار آنها متوقف می شود، ولی یادمان نرفته است که در دهه ۷۰ با توسعه کاربردهای کامپیوتر بسیاری در مقابل آن مقابله کردند و همین رویکرد را ما درباره فناوری های فضاپایه شاهدیم.
زیرساخت های فضایی مورد نیاز کشور
ابراهیمیان یکی از ضروریات توسعه کسب و کارهای مبتنی بر فضا را ماهواره های سنجش از دور دانست و اظهار داشت: ماهواره ها در دنیا به دو دسته کلی "رایگان" و "پولی" تقسیم می شوند. ماهواره هایی که دسترسی به آنها پولی است، هزینه های زیادی دارند، ضمن آنکه کشور تحریم است؛ ولی ماهواره های مجانی دقت تا ۱۰ متر را به کاربران می دهند و عوارض کوچکتر از ۱۰ متر قابل شناسایی نیستند.
وی ادامه داد: کشور در زمینه هایی چون مدیریت اراضی کشاورزی می تواند از خدمات ماهواره هایی با دسترسی مجانی بهره مند شود، ولی برای دقت های بالاتر امکان آنرا در اختیار نداریم؛ چون ما دسترسی بعنوان شبکه ماهواره های سنجش از دور را نداریم.
این محقق زیر ساخت تعیین موقعیت را از دیگر ضروریات توسعه کسب و کارهای فضا پایه نام برد و افزود: این زیر ساخت بیشتر در اختیار کشورهایی چون آمریکا، چین و اروپا است، ولی از آنجایی که دسترسی به این اطلاعات در دنیا مجانی است، ما هم مشکلی در این حوزه نداریم؛ گرچه در این عرصه هم ما نیازمند شبکهای از ایستگاه های GPS در کل کشور هستیم.
وی با اشاره به اینکه این زیر ساخت از جانب اداره ثبت در کشور تا حدودی شکل گرفته است، اظهار داشت: این شبکه با عنوان سامانه "شمیم" برای اجرای طرح "کاداست" مورد استفاده قرار گرفته است که نیازمند توسعه است که یکی از برنامه های این گروه شکل گیری شبکه GNSS است.
رئیس گروه ژئوماتیک ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته اظهار داشت: SDI یا زیر ساخت داده های مکانی از دیگر زیر ساخت های مورد نیاز برای توسعه کسب و کارهای فضا پایه است. به این معنا که کلیه سازمان ها و نهادها نقشه های ساخته شده خویش را به اشتراک گذارند.
وی ضمن اشاره به تهیه نقشه ها از جانب ادارات آب، برق، گاز و شهرداری، اضافه کرد: بعضی از این نقشه ها که در کنار یکدیگر گذاشته می شود، همخوانی ندارد و با توسعه سامانه SDI هر نقشه یک مرتبه تولید و به اشتراک گذاشته می شود و از این طریق جلوی موازی کاری ها گرفته خواهد شد.
ابراهیمیان افزود: در زمینه توسعه این سامانه قوانین آن تصویب شده است، ولی به صورت کامل اجرا نشده است؛ چون به غیر از آنکه موضوعات فنی مطرح باشد، فرهنگ به اشتراک گذاری داده ها در کشور وجود ندارد که در این حوزه فرهنگ سازی بسیار مهم می باشد.
وی تصریح کرد: برای توسعه کسب و کارهای فضا پایه نیاز داریم تا ۳ زیر ساخت "تصاویر ماهواره ای"، تعیین موقعیت" و " اطلاعات مکانی که شامل نقشه ها می شود" به اشتراک گذاشته شوند و ما در تلاش هستیم که این ۳ زیر ساخت را در کشور توسعه دهیم، ولی هم مشکلات غیر فنی مانند موضوعات فرهنگی و هم مشکلات مالی داریم و کشور ما محدودیت منابع دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب